Soạn từ ghép

Dạy

I. CÁC LOẠI từ ghép

Câu 1: Trong các từ ghép bà, thơm ở ví dụ trong SGK, tiếng nào là tiếng chính, tiếng nào là phụ bổ sung ý nghĩa cho tiếng chính? Em có nhận xét gì về thứ tự phát âm trong các từ đó?

Các từ ghép bà, thơm: trong đó bà và thơm là tiếng chính, mẹ và phức là tiếng phụ bổ sung ý nghĩa cho tiếng chính.

-Về thứ tự các tiếng: tiếng chính đứng trước, tiếng phụ đứng sau. Câu 2: Các tiếng trong hai từ ghép quần áo, thấp, cao trong ví dụ có

Bạn có phân biệt được tiếng chính và tiếng phụ không?

Gợi ý

Trong hai từ kết hợp y phục và thanh điệu, các tiếng trong chúng không chia thành tiếng chính, tiếng phụ nên có ý nghĩa bao hàm và bình đẳng về mặt ngữ pháp.

II. Ý NGHĨA CỦA TỪ TỔ HỢP

Câu 1: So sánh nghĩa của từ bà ngoại với nghĩa của bà ngoại, nghĩa của từ thơm với nghĩa của từ thơm, em thấy nghĩa của từ thơm có gì khác nhau?

Gợi ý

Một. So sánh nghĩa của từ bà ngoại với nghĩa của từ bà ngoại:

+ bà ngoại: người phụ nữ sinh ra mẹ hoặc cha.

+ bà ngoại: người phụ nữ sinh ra mẹ.

b. So sánh nghĩa của từ thơm với nghĩa của từ thơm.

+ thơm: có mùi dễ chịu khiến người ta thích ngửi.

+ thơm: có mùi thơm nồng, hấp dẫn Như vậy từ ghép bà, thơm là từ ghép chính phụ có tính chất phân biệt. Nghĩa của tiếng chính rộng hơn nghĩa của từ ghép.

Câu 2: So sánh nghĩa của từ quần áo với nghĩa của từng từ áo, áo; Nghĩa của từ trầm và nghĩa của từng tiếng trầm có gì khác nhau?

Gợi ý

Một. So sánh nghĩa của từ quần áo với nghĩa của từng từ quần áo, quần áo:

– Quần và áo là trang phục của con người, quần có hai ống để che nửa thân dưới, áo che nửa thân trên và hai tay.

Y phục là y phục chung của con người.

b. So sánh nghĩa của từ trầm với nghĩa của từng tiếng trầm:

Âm trầm: Âm thanh phát ra thấp hơn âm bổng.

-Cầu: âm phát ra cao hơn.

Treble: âm thanh phát ra lúc cao lúc thấp.

Từ đó có thể rút ra kết luận: Nghĩa của từ ghép bao quát hơn nghĩa của các từ khi đứng độc lập.

LUYỆN TẬP

Bài tập 1. Xếp các từ ghép nghĩ, già, xanh, nhà máy, căng tin, đánh cá, thực vật, ướt át, đuôi, nụ cười theo cách phân loại đã cho.

Gợi ý

-Các từ ghép sau có thể xếp thành từ ghép chính – phụ: già, xanh, nhà máy, căng tin, nụ cười.

-Các từ sau thuộc nhóm từ ghép đẳng lập: nghĩ ngợi, đánh cá, cây cỏ, ướt át, đầu, cuối.

Bài tập 2. Điền thêm các tiếng vào sau các từ: bút, thước, mưa, làm, be, trắng, mừng, thẹn để tạo thành từ ghép phụ:

Gợi ý

-bút bi

– cái thước kẻ

– kí sinh

-Lily-trắng

– mưa phùn

– vui mừng

– làm quen

– Nhát gan

Bài tập 3. Điền thêm các tiếng vào sau các từ: núi, ham, xinh, mặt, học, tươi để tạo từ ghép đẳng lập.

Gợi ý

-mountain: núi, đồi, núi

-ham: háu ăn, ham ăn

– xinh: xinh xắn, xinh xắn

– face: mặt nạ, khuôn mặt

– học: học, học

– tươi: tươi tốt, tươi tốt

Bài tập 4. Vì sao có thể nói “sách, vở” mà không nói? có thể nói “một cuốn sách”?

Gợi ý

– Vì sách là từ ghép có nghĩa khái quát; và “one cuin book, one notebook” là hai từ chỉ hai sự vật ở dạng cá nhân có thể đếm được. Vì vậy, có thể nói cuốn, vở nhưng không thể nói cuốn sách.

Bài tập 5.

Một. Có phải tất cả hoa màu hồng đều là hoa hồng?

Gợi ý

Thực tế không phải cứ hoa có màu hồng thì gọi là hoa hồng vì hoa hồng là tên của một loài hoa cụ thể, hoa hồng có nhiều màu sắc và chủng loại: hoa hồng vàng (có màu vàng), hoa hồng trắng (có màu trắng)…

b. Nam nói: “Áo dài của chị ngắn quá!”. Nói như vậy có đúng không? Tại sao?

Gợi ý

Áo dài là trang phục truyền thống của phụ nữ Việt Nam.

Chiếc áo mà Nam đề cập có thể ngắn hơn so với tiêu chuẩn chung của áo dài. Vì vậy, cách nói của Nam là hoàn toàn chính xác.

c. Có phải tất cả cà chua chua? Nói: “Cà chua này ngọt quá!” bạn có thể?

Gợi ý:

Nhận định trên hoàn toàn đúng bởi: cà chua là tên một loại quả có vị chua, nhưng không phải loại cà chua nào cũng có vị chua mà còn loại chua có vị ngọt.

d.Có phải tất cả cá màu vàng đều là cá vàng không? Cá vàng là gì?

Gợi ý

Nghĩa của từ ghép bao quát hơn, tổng hợp hơn nghĩa của từ ghép.

+ mát tay: thường dễ đạt thành tích tốt, dễ thành công trong công việc.

+ nóng nảy: dùng để chỉ một người có tâm trạng lo lắng, luôn có mong muốn cao để làm một việc gì đó.

+ gang thép: chỉ người cứng rắn, mạnh mẽ, luôn vững vàng, không gì thay đổi được.

+ tay chân: nói về người cộng sự đắc lực, đáng tin cậy cho ai.

Bài tập 7. Thử phân tích cấu tạo của từ ghép có ba âm tiết: máy hơi nước, than tổ ong, bánh tráng cuốn theo mẫu cho sẵn.

Gợi ý