Soạn bài Tập làm thơ bảy chữ

Dạy

MỘT YÊU CẦU

-Biết viết một bài thơ bảy chữ với yêu cầu tối thiểu: đặt câu thơ bảy chữ, biết ngắt nhịp 4/3, biết gieo đúng vần.

– Mạnh dạn, vui vẻ khi trình bày thơ của mình.

B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP

I. Chuẩn bị ở nhà

1.2: Học sinh tự làm.

3.(SGK, tr. 165)

Gợi ý

Em quan sát và nhận xét về số câu, số chữ của bài thơ, khổ thơ trên. Cách gieo ván, gieo luật bằng tre trong các câu thơ, khổ thơ trên như sau:

a)- Nhịp của thang âm: 4/3

-Vần: vần với “on” (chữ cuối câu 1,2,4)

– Định luật đương lượng:

BBBTTBB

TTBBTTTB

TTBBBTT

BBTTTBB

Bài thơ làm theo thể văn vần (câu thơ thứ hai là câu thơ thứ nhất).

b)- Phép đảo ngữ câu 1: 3/1/3; câu 2,3: 4/3; Câu 4: 2/2/3.

-Vần: vần với “ay” – “ay” (chữ cuối câu 1,2,4)

– Định luật đương lượng:

BTBBTTB

TBBTTTBB

TBTTBBT

TTBBTTTB

c)- Cách ngắt nhịp các câu: 4/3

-Vần: vần với “e” — “oe” (chữ cuối câu 1,2,4)

– Định luật đương lượng:

BBTTTBB

TTBBTTTB

TTBBBTT

BBBTTBB

3. Sưu tầm một số bài thơ bảy chữ chép vào vở bài tập.

Gợi ý

Dựa vào thể thơ bảy chữ, có thể chọn một số bài phù hợp để chép vào vở.

4. Tập làm một bài thơ bốn dòng bảy chữ, với chủ đề tự chọn. Vui lòng không sao chép tác phẩm hiện có của người khác.

Gợi ý

– Nắm chắc luật thơ bảy chữ và tứ tuyệt, thơ mới bốn dòng bảy chữ.

-Chủ đề trái tim, lấy cảm hứng sáng tác.

II. sinh hoạt lớp

1. Nhận biết luật thơ

(SGK, tr. 166)

Gợi ý

a)- Nhịp cả 4 câu trong bài thơ là: 4/3

-Các chữ cuối câu 1, 2, 4 gieo vần: ê – ê.

-Mối quan hệ của hai câu thơ đối nhau: câu 1 và 2 đối nhau, câu 2 và 3 gần nhau, câu 3 và 4 đối nhau.

b)- Bài thơ chép sai hai chỗ câu thứ hai:

+ Sau “đèn mờ” không có dấu phẩy. Dấu phẩy ở vị trí này làm cho nhịp bị đọc sai (4/3 chứ không phải 3/4).

+ Chữ “xanh” sao chép sai (nguyên văn là chữ “lè”) nên chữ “anh” trong tiếng này không khớp với chữ “e” trong chữ “che” ở trên.

-Sửa: bỏ dấu phẩy, thay “xanh” bằng “le”.

Bạn cũng có thể nghĩ về một từ khác thay vì “blue green”. Từ cần thay phải tương đối phù hợp với nghĩa của câu thơ và cùng vần với “e”, chẳng hạn “vàng kê”.

2.Tập làm thơ

a) Tiếp tục làm hai câu cuối theo ý thích trong bài thơ của Tú Xương mà người sửa đã giấu đi.

Tôi thấy mọi người nói rằng:

Bảo chú Cuội ở cung trăng!

b) Tiếp tục hoàn thành bài thơ còn dang dở dưới đây theo ý thích của em. Vui vì ngày đã chuyển sang mùa hè,

Hàng phượng đỏ sân trường đã rộn ràng tiếng ve.

c) Vài HS đọc bài thơ bốn câu bảy chữ đã làm ở nhà cho cả lớp nhận xét.

Gợi ý

a) Bạn có thể viết hai dòng tiếp theo thay cho hai dòng ẩn bằng cách phát triển tài năng được đề cập bởi hai dòng đầu tiên. Có thể lựa chọn các hướng phát triển nội dung sau: truyện Chú Cuội nói dối; Trăng có chị Hằng, có Thủy Dạ… Bài thơ có thể sáng tác với giọng điệu hóm hỉnh, vui tươi hoặc nghiêm trang. Cần chú ý đến luật tương đương của hai câu thơ này:

BBTTBTBT

TTBBTTTB

(Đương nhiên, trong thơ Đường có quy tắc “nhất tam ngũ bất”, nghĩa là chữ nhất, tam, ngũ đều phải tuân theo luật bát quái, còn nếu không thì tốt.Hai câu thơ có ẩn đi là:

Không chứa ai, chứa Cuội Em hận chị Hằng

b) Về nội dung, hai câu đầu nói về mùa hè và mái trường. Có thể phát triển chủ đề theo hướng sau: kỉ niệm về trường lớp, thầy cô, bạn bè; Nghỉ hè, hẹn năm học sau… Luật của hai câu thơ dang dở sẽ là:

TTBBBTT

BBTTTBB

c) Khi đọc chú ý: Tư thế đọc tự nhiên, thái độ, nét mặt phù hợp với sắc thái biểu cảm của bài thơ, đọc đúng nhịp thơ.

(Tìm đọc sách Dạy làm thơ ở trường THCS của tác giả

TS Phạm Minh Diệu, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 2008)