Soạn bài liên kết đoạn văn trong văn bản

Dạy

MỘT YÊU CẦU

– Nắm được cách sử dụng các phương tiện liên kết để liên kết các đoạn văn, làm cho đoạn văn liền mạch, liền mạch.

– Viết đoạn văn mạch lạc, chặt chẽ.

B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP

PHẦN HỌC TẬP

I. Tác dụng của việc liên kết đoạn văn trong văn bản

Câu 1. Hai đoạn văn sau có quan hệ với nhau không? Tại sao?

Gợi ý

Hai đoạn trên không liên quan với nhau. Mối liên hệ về nội dung giữa hai đoạn văn này lỏng lẻo, không liền mạch. Đoạn 1 miêu tả quang cảnh sân trường trong ngày khai giảng hiện nay. Đoạn văn sau tả nhân vật “tôi” đã từng về thăm trường ngày xưa.

Câu 2. Đọc lại hai đoạn văn của Thanh Tịnh và trả lời câu hỏi:

a) Cụm từ vài ngày trước đó bổ sung ý nghĩa gì cho đoạn thứ hai?

b) Theo em, với cụm từ trên, hai đoạn văn có quan hệ với nhau như thế nào?

c) Cụm từ mấy hôm trước là phương tiện liên kết đoạn văn. Nêu tác dụng của việc liên kết đoạn văn trong văn bản.

Gợi ý

a) Cụm từ mấy hôm trước bổ sung ý nghĩa thời gian diễn ra hành động cho đoạn hai.

b) Với cụm từ trên, hai đoạn văn có quan hệ chặt chẽ và liền mạch hơn hơn.

c) Khi nào Khi kết thúc đoạn này để chuyển sang đoạn khác, người viết phải chú ý đến việc sử dụng các phương tiện liên kết đoạn. Các phương tiện này có tác dụng liên kết ý giữa các đoạn văn tạo nên sự chặt chẽ, liền mạch trong văn bản.

II. Cách liên kết các đoạn trong văn bản

1. Dùng từ ngữ liên kết đoạn văn

a) Đọc hai đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới.

Để bắt đầu là để tìm hiểu. Học cách đặt văn bản trong bối cảnh lịch sử của nó. Cần thiết phải cần đến khoa học lịch sử, lịch sử dân tộc, kể cả lịch sử thế giới.

Sau giai đoạn học tập là giai đoạn cảm nhận. Hiểu biết tốt về hài kịch văn học. Làm đúng thì cũng bắt đầu thấy ổn, nhưng vẫn chưa đủ.

(Theo Lê Trí Viễn)

-Hai đoạn văn trên liệt kê hai giai đoạn của quá trình cảm thụ, cảm thụ tác phẩm văn học. Đó là những giai đoạn nào?

-Tìm các từ nối trong hai đoạn văn trên.

-Để liên kết các đoạn văn bằng quan hệ liệt kê ta thường dùng các từ ngữ có tác dụng liệt kê. Hãy tiếp tục với các phương tiện liên kết có quan hệ liệt kê (lần đầu, trước…).

Gợi ý

-Hai đoạn văn trên liệt kê hai giai đoạn: hiểu và cảm thụ Quá trình cảm thụ, cảm thụ tác phẩm văn học.

-Các từ nối trong hai đoạn văn trên là: bắt đầu, sau…là.

-Các phương tiện liên kết có quan hệ liệt kê: trước, trước, trước, trước, trước, sau, sau, tiếp theo, tiếp theo, cuối cùng, sau này, khác, khác, một là, hai là, ngoài ra, ngoài ra…

b) Đọc hai đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới.

Mấy hôm trước đi ngang qua thôn Hòa An, tôi có dịp ghé thăm trường một lần. Vào thời điểm đó, trường học là một nơi xa lạ đối với tôi. Tôi đi quanh các lớp học để nhìn qua cửa kính của những bản sao đó trên tường. Tôi không có ấn tượng gì khác là ngôi trường cao ráo và sạch sẽ hơn những ngôi nhà trong làng.

Nhưng lần này thì khác. Hiện ra trước mắt tôi là ngôi trường Mỹ Lý vừa đẹp vừa uy nghi như cung điện của làng Hòa Ấp. Sân nhà anh rộng, thân anh cao hơn trong những buổi trưa hè yên ả. Trái tim của tỏi trở nên sợ hãi và bồn chồn.

(Thanh Tịnh, tôi đi học)

Tìm mối quan hệ ý nghĩa giữa hai đoạn văn trên.

Tìm từ nối giữa hai đoạn văn.

Để liên kết hai đoạn văn trái nghĩa với nhau, ta thường dùng những từ chỉ nghĩa trái ngược nhau. Tìm kiếm các phương tiện bổ sung để liên kết các đoạn văn có nghĩa trái ngược nhau (nhưng ngược lại…).

Gợi ý

Quan hệ ý nghĩa giữa hai đoạn văn trên là quan hệ tương phản, đối lập.

Từ những liên kết giữa hai đoạn văn.

Các từ trong đoạn văn có nghĩa trái ngược nhau: nhưng, ngược lại, tuy nhiên, ngược lại, nhưng, tuy nhiên…

c) Đọc lại hai đoạn văn ở mục Ib và cho biết chúng thuộc từ loại nào. Đó là khi nào trước đây?

Chỉ từ, đại từ còn được dùng làm phương tiện liên kết đoạn văn. Hãy tiếp tục với những từ có tác dụng này (do, this…).

Gợi ý

-It’s in the past few days thuộc phạm trù tính từ. Đã đến lúc tựu trường, trước đó là trước giờ tựu trường.

-Chỉ có các từ ngữ, đại từ làm phương tiện liên kết đoạn văn: đó, này, ấy, này, ấy, ấy, ấy…

d) Đọc hai đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới.

Bây giờ Bác viết gì Bác cũng đưa cho một số đồng chí xem lại, chỗ nào chưa hiểu các đồng chí bảo Bác sửa lại.

Tóm lại, viết cũng như mọi việc khác, phải kiên trì, không giấu dốt, tiến bộ qua tự phê bình và phê bình.

(Hồ Chí Minh, Cách viết)

Phân tích mối quan hệ ý nghĩa giữa hai đoạn thơ trên.

Tìm từ nối giữa hai đoạn văn.

-Để liên kết đoạn văn có ý nghĩa cụ thể với đoạn văn có ý nghĩa tổng kết, khái quát, ta thường dùng từ ngữ có ý nghĩa tổng kết. Hãy tiếp tục liệt kê những phương tiện liên kết mang ý nghĩa tổng kết, khái quát (tóm lại, khái quát…).

Gợi ý

Mối quan hệ ý nghĩa giữa hai đoạn văn trên vừa cụ thể vừa khái quát.

Từ ngữ liên kết giữa hai đoạn văn: in a nutshell.

-Các phương tiện liên kết mang ý nghĩa tổng kết, khái quát: tóm tắt, khái quát, tổng kết, ngắn gọn, tóm tắt…

2. Dùng câu liên kết để liên kết đoạn văn

Tìm mối liên kết giữa hai đoạn văn sau. Vì sao câu đó có tác dụng liên kết?

U một lần nữa nối tiếp:

– Chăn cho giỏi, rồi một hôm ra chợ mua giấy, bố chốt sổ cho con đi học.

Chao ôi, vẫn là chuyện đi học! Học tốt hơn hay có thời gian tốt hơn? Vâng, chỉ cần làm một điều. Vì vậy, nếu anh ta chỉ đi học với đôi chân trâu.

(Bùi Hiền, Ngày Công Dân Đầu Tiên Của Cu Tí)

Gợi ý

Câu văn có tác dụng nối hai đoạn: ‘Chà, còn chuyện đi học. Câu này có tác dụng khép lại nội dung của đoạn trước và mở ra nội dung mới của đoạn sau.

II. phần thực hành

Bài tập 1. Tìm các từ ngữ liên kết đoạn văn trong các đoạn văn sau và cho biết chúng biểu thị ý nghĩa gì?

a)(Lê Trí Viễn, SGK, tr. 53)

b)(Thạch Lam, Gió Lạnh Mùa Dầu, SGK, tr. 53)

c)(Theo Nguyễn Đăng Mạnh, SGK, tr. 54)

Gợi ý

a) Từ ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn: nói vậy (quan hệ suy luận, giải thích).

b) Từ ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn: chưa (quan hệ tương phản).

c) Các từ ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn: còn (quan hệ liệt kê, tăng tiến), tuy (quan hệ đối lập, tương phản).

Bài tập 2. Chép đoạn văn sau vào vở bài tập rồi chọn từ hoặc câu thích hợp (cho sẵn trong ngoặc đơn) điền vào chỗ trống /…/ để dùng làm phương tiện liên kết đoạn văn.

a) Hai người may mắn đánh nhau mấy tháng trời, cuối cùng Sơn Tinh vẫn vững vàng Thủy Tinh sức cùng lực kiệt. Thủy thần đành phải rút lui.

Mang nặng ân oán, căm thù sâu nặng, hàng năm Thủy Tinh gây mưa gió, lũ lụt dâng nước cho Sơn Tinh.

(Theo Sơn Tinh, Thủy Tinh)

(từ đó, từ này, từ kia)

b) Trong thời kỳ quá độ, may mà thành tích tốt là chính, nhưng vẫn còn những tệ nạn của xã hội cũ như: tham nhũng, lãng phí, lười biếng, quan liêu, đánh con, đánh vợ,… Với những thói hư tật xấu đó, nghệ thuật và thủ công cũng cần phải được phê phán nghiêm khắc, để làm cho xã hội của chúng ta lành mạnh và tốt đẹp hơn.

l…l: khen thì cũng phải chê. Nhưng khen hay chê phải phù hợp. Nếu bạn khen ngợi quá nhiều, bạn sẽ được khen ngợi cùng với con hổ của bạn. Nếu bạn chỉ trích quá nhiều, rất khó để mọi người chỉ trích.

(Theo Hồ Chí Minh, Diễn văn tại Hội diễn Văn nghệ toàn quốc lần III)

(tóm lại, như vậy, nói chung)

c) Xem tháp Ép-ghen không chỉ hiểu được hình ảnh Pa-ri mà còn hiểu được hình ảnh nước Pháp. Nó được sử dụng để trang trí các trang dầu của sách hướng dẫn ở Pháp, được miêu tả trong phim, in trong các tài liệu chính thức, tem bưu chính và ảnh.

Thiết kế của tòa tháp là một bài học quý giá về sự sáng tạo và tổ chức trong công việc xây dựng.

(Theo Bàn tay và khối óc)

(nhưng, bài hát, tuy nhiên)

d) Gần cuối bữa ăn, chị Quyên nói với tôi:

Chị, tôi… tôi — Cô ấy tiếp tục không ngừng. Tôi đặt tô bún đang ăn dở xuống, nhìn nó bối rối. Thảo nào trong lúc nói chuyện, tôi có cảm giác anh ấy định nói gì đó nhưng lại ngập ngừng.

– Bạn nghĩ tôi nên đi học hay đi dạo?

l…l Đã từ lâu tỏi là người chị cho lời khuyên bổ ích. Bây giờ làm thế nào để nói với nó? Đi bộ đội hay đi học?

(Theo Thùy Linh, Mặt Trời Nhỏ Của Tôi)

(Đi lính hay đi học?, khó trả lời lắm).

Gợi ý

Điền vào chỗ trống l…l:

a) Từ đó

b) Tóm lại

c) Tuy nhiên

d) Thật khó để trả lời

Bài tập 3. Viết một số đoạn văn ngắn chứng minh ý kiến ​​của Vũ Ngọc Phan: “Đoạn chị Dậu đánh nhau với cai lệ là một đoạn văn thông minh”. Sau đó phân tích các phương tiện liên kết mà đoạn văn đó sử dụng.

Gợi ý

Bạn cần đọc lại đoạn văn và tham khảo Gợi ý của câu hỏi 5 (Đọc văn bản) để xác định nội dung cần viết.

Bài viết phải bao gồm nhiều đoạn văn. Các đoạn văn phải liên quan với nhau.