Soạn bài Chí Phèo (phần tác giả)

Dạy

I.Tác giả và tác phẩm

1.Tác giả

a.Cuộc sống và con người

Nam Cao (1915 – 1951) tên thật là Trần Hữu Tri, quê ở Hà Nam, trong một gia đình nông dân trung nông. Quê ông ở làng Đại Hoàng, quanh năm đói nghèo, bị bọn cường hào áp bức, bóc lột rất nặng nề. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, Nam Cao sống bằng nghề dạy học và viết văn. Năm 1943, Nam Cao tham gia Hội văn hóa cứu quốc và tham gia Cách mạng tháng Tám. Sau đó, ông theo đoàn quân Nam Tiến vào Nam Trung Bộ tiếp tục hoạt động kháng chiến. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Nam Cao hoạt động văn nghệ, báo chí ở Việt Bắc và tham gia chiến dịch Biên giới (1950). Năm 1951, ông bị địch bắt và hy sinh.

Con người Nam Cao, nhất là trong xã hội trước Cách mạng tháng Tám, nổi bật lên một số đặc điểm sau:

Mâu thuẫn sâu sắc với xã hội đương thời.

– Sự gắn bó tình cảm sâu nặng, thiết tha với người nông dân với ruộng đồng, làng quê.

-Tinh thần đấu tranh trung thực để vượt qua chính mình, cố gắng vượt qua não trạng, lối sống tiểu tư sản.

b. quan điểm nghệ thuật

Nam Cao là nhà văn rất tự ý thức về quan điểm có tính nguyên tắc của văn học hiện thực tiến bộ và văn học chính thống nói chung:

-Không chạy theo cái đẹp, cái thơ, quay lưng với thực tại mà viết những lời giả dối, phù phiếm.

Văn học chân chính là văn học thấm nhuần lí tưởng nhân đạo, vừa mang nỗi đau của con người, vừa tiếp sức cho con người vươn tới cuộc sống nhân ái, công bằng.

-Sống phải dựa vào văn chương, văn học phải vì con người. Một nhà văn chân chính trước hết phải là một con người chân chính, tức là phải có nhân cách và lòng nhân đạo.

Bản chất của văn chương là sáng tạo, không chấp nhận sự rập khuôn, dễ dãi.

c. sự nghiệp văn chương

Nam Cao để lại nhiều tác phẩm văn xuôi có giá trị: hơn 60 truyện ngắn, 1 truyện vừa, 1 tiểu thuyết và một số vở kịch.

Trước Cách mạng, Nam Cao là nhà văn tiêu biểu của trào lưu văn học hiện thực phê phán giai đoạn 1940 – 1945; đồng thời là một trong những tài năng kiệt xuất của văn xuôi đương đại. Sáng tác của Nam Cao tập trung vào đề tài cuộc sống của người trí thức tiểu tư sản nghèo (Trăng sáng, Nước mắt, Đời thừa… và tiểu thuyết Sống mòn). Nam Cao khắc họa cảnh ngộ của người trí thức nghèo, đồng thời làm toát lên không khí ngột ngạt, bế tắc của xã hội. Các tác phẩm phản ánh bi kịch tinh thần, bi kịch của những con người ý thức sâu sắc về giá trị sống, khao khát một cuộc sống có ý nghĩa, có hoài bão và nhân cách nhưng lại phải chịu gánh nặng về cơm ăn áo mặc. Hoàn cảnh xã hội khiến bạn chết đi, bạn phải sống thêm một cuộc đời.

Nam Cao có khoảng 20 truyện ngắn viết về cuộc đời tăm tối, bi thảm của người nông dân (Chí Phèo, Lão Hạc, Bữa Ăn Đủ Bữa). Nam Cao quan tâm đến số phận người sau cùng, số phận những người bị áp bức, chà đạp… và bênh vực quyền sống, quyền nhân phẩm của những con người bất hạnh đó.

Dù viết về đề tài nào thì điều khiến Nam Cao day dứt, đau xót nhất chính là tình cảnh con người bị xói mòn về miếng ăn, thậm chí bị hủy hoại cả tính người trong xã hội đương thời.

Sau Cách mạng, Nam Cao hoạt động cách mạng và kháng chiến. Truyện ngắn Đôi mắt là thành công của ông khi viết về những người trí thức nghèo trong xã hội. Trong thời gian công tác ở Bắc Cạn, ông đã viết Nhật ký trong rừng và ký sự Chuyện biên giới.

d.Về phong cách nghệ thuật

-Nam Cao đặc biệt quan tâm đến đời sống tinh thần của con người, luôn quan tâm khám phá con người trong con người.

-Nam Cao hướng nội, đi sâu và thế giới nội tâm của con người. Ông có sở trường miêu tả và phân tích tâm lý nhân vật.

Xuất phát từ việc tìm hiểu tâm lí nhân vật, Nam Cao đã tạo nên những đoạn đối thoại, độc thoại nội tâm hết sức chân thực và sinh động.

Nam Cao là nhà văn có tiếng nói riêng: buồn bã, chua ngoa, dửng dưng, lạnh lùng nhưng đầy nhân ái, đáng yêu.

2. Công việc

Truyện ngắn Chí Phèo có tên Cái lò gạch cũ. Năm 1941, khi nhà xuất bản in cuốn sách lần đầu tiên, họ tự ý đổi tên thành Đôi bạn làm mối. Khi in lại trong tập Lường Cày, tác giả đặt tên là Chí Phèo.

Tác phẩm Chí Phèo có một vị trí quan trọng trong sự nghiệp của Nam Cao. Nó góp phần khẳng định tài năng của một nhà văn với bút pháp hiện thực phê phán. Chí Phèo là một kiệt tác trong văn xuôi hiện đại Việt Nam, một truyện ngắn có giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc, thể hiện trình độ nghệ thuật bậc thầy của một nhà văn lớn.

II.Tìm hiểu tác phẩm (xem bài 14)

Sáng tác tiểu luận (tác phẩm)

I.Nhận xét về phần tác giả, tác phẩm

II.Tìm hiểu tác phẩm

Câu 1. Cách vào truyện độc đáo của Nam Cao và ý nghĩa của những lời chửi của Chí Phèo

-Nam Cao mở đầu truyện bằng một tình huống độc đáo và ấn tượng: Chí Phèo vừa đi vừa chửi, nhưng điều lạ lùng là không ai chửi lại hắn và cũng không ai nghe hắn chửi lại. Hắn chửi vu vơ, chửi đời, chửi cả làng Vũ Đại, chửi cả những ai không chửi lại hắn, rồi chửi cả người cha đẻ ra hắn. Có người nói anh ta chửi vì say không làm chủ được mình, nhưng thực ra trong con người Chí Phèo cái say và cái tỉnh đan xen và cùng tồn tại.

Tiếng chửi của Chí Phèo là phản ứng của hắn đối với toàn bộ cuộc đời bất hạnh của mình. Nó bộc lộ sự bất mãn tột độ của một người ý thức được mình bị xã hội ruồng bỏ. Những lời chửi tục vô nghĩa, không được xã hội chấp nhận và lắng nghe. Một khi đã bị tước đoạt quyền con người thì mọi chửi rủa, khóc lóc, chè chén say sưa đều vô ích. Chí Phèo thích gọi làng gọi xóm, đối với một người bình thường, những tiếng kêu đó lập tức thu hút sự chú ý của mọi người; Nhưng với Chí thì khác, dù hắn có gọi cả làng như bị ai đâm chỉ khiến Thị Nở bất ngờ, nhưng cả làng vẫn không nhúc nhích… nhưng đáp lại lời hắn chỉ có lũ chó. trong xóm.

Những chi tiết này cho thấy cuộc sống cô đơn của người nông dân bị xã hội xa lánh, ruồng bỏ, không còn tư cách làm người. Chí Phèo tồn tại như một “con ma” nhưng là một “con ma” lạc lõng và không làm ai khiếp sợ.

Câu 2. Ý nghĩa cuộc gặp gỡ giữa Thị Nhôn và Chí Phèo và diễn biến tâm trạng Chí Phèo

– Gặp Thị Nở là lúc Chí Phèo trở lại “làm người”, mộng mơ, suy tư và tỉnh táo. Khi bị ốm, dưới sự chăm sóc, yêu thương của Thị Nở, tâm trạng của Chí bắt đầu trở nên khá phức tạp. Sự chăm sóc của người đàn bà xấu xí, khốn khổ đã khơi dậy bản chất lương thiện bấy lâu nay bị đè nén trong con người Chí Phèo. Nam Cao đã thể hiện tư tưởng nhân văn sâu sắc của mình đối với hình tượng người nông dân bị tha hoá khi xây dựng chi tiết Chí Phèo gặp Thị Nở.

-Khi Thị Nở đưa cho Chí một bát cháo hành, Chí vô cùng bất ngờ, xúc động và cảm thấy mắt mình ươn ướt vì ngày xưa “thấy ai cho nấy… nhìn bát cháo hành bốc khói thở dài trong khuây khỏa. vui buồn”. Vui vì lần đầu tiên được một người phụ nữ chăm sóc mà không đòi hỏi điều gì, buồn vì nhận ra thân phận bại hoại của mình.

-Được sự chăm sóc của người đàn bà xấu xí, Chí Phèo bỗng mơ ước xa vời – những ước mơ mà hắn có trong thân xác trước đây: Đó là có một mái ấm gia đình nhỏ, vợ chồng cùng lao động kiếm sống. và những đứa trẻ đáng yêu; và hắn cũng nhớ đến cảm giác ghê tởm, tủi nhục khi bị vợ Bá Kiến lợi dụng. Chí Phèo hi vọng Thị Nở sẽ là người mở đường, tạo điều kiện cho hắn trở về với xã hội, làm lại cuộc đời.

Câu 3. Tâm trạng của Chí Phèo khi bị thị Nở từ chối ở chung

-Thị Nở là một người ngớ ngẩn, chính sự ngớ ngẩn đó đã đập tan mọi hi vọng cứu sống Chí Phèo. Sau khi bị Thị Nở từ chối sống chung và không còn cách nào níu kéo Thị, Chí Phèo rơi vào bế tắc và tuyệt vọng, mọi hi vọng về một tương lai “làm người” bỗng chốc tan thành mây khói. Trong cơn tuyệt vọng ấy, Chí Phèo như bừng tỉnh và cay đắng nhận ra bi kịch tinh thần của đời mình – kẻ sinh ra là người nhưng lại không được làm “người”. Anh khốn khổ, đau đớn. Anh ta càng trở nên tuyệt vọng, anh ta càng uống nhiều hơn; Nhưng càng uống, anh càng tỉnh. Trong sâu thẳm tâm hồn, anh ý thức được nỗi đau về thân phận của mình. Vì thế, anh ôm mặt khóc và luôn ngửi thấy mùi cháo hành. Chi tiết này được lặp đi lặp lại nhiều lần nhằm nhấn mạnh niềm khao khát yêu đương, khát khao cuộc sống lương thiện và cũng nhấn mạnh bi kịch tinh thần không thể cứu vãn.

-Trong lúc bế tắc tột cùng, Chí Phèo càng cảm nhận rõ hơn tội ác của kẻ đã cướp đi khuôn mặt và linh hồn con người của mình, biến mình thành “con quỷ dữ” của làng Vũ Đại. Chí Phèo cầm dao bỏ đi, thay vì đến nhà dì Thị Nở như đã định, tâm trí hắn lại hướng hắn đến nhà Bá Kiến – người đã gây ra bao nhiêu bất hạnh cho cuộc đời hắn. Khác với những lần trước, lần này, hắn yêu cầu Bá Kiến trả lại cho hắn thứ quý giá mà hắn đã đánh mất từ ​​lâu – được làm người lương thiện.

-Nhưng làm thế nào để trở lại làm người lương thiện như xưa, cuối cùng anh chọn giải pháp khả thi duy nhất: giết chết kẻ đã gây ra đau khổ cho mình, đồng thời tự kết liễu cuộc đời mình. Tôi. Chí Phèo đâm chết Bá Kiến không phải vì say, mà vì hiểu ra nguồn gốc bi kịch của cuộc đời mình.

Câu 4. Nghệ thuật miêu tả nhân vật và tư tưởng nhân đạo đặc sắc của Nam Cao.

-Chí Phèo là tác phẩm đặc sắc, xuất sắc, thể hiện thành công của Nam Cao về đề tài người nông dân bị tha hóa trước Cách mạng. Một trong những nghệ thuật đặc sắc được Nam Cao thể hiện trong tác phẩm là nghệ thuật khắc họa tính cách nhân vật.

-Nhân vật Bá Kiến và Chí Phèo đều là những đại biểu tiêu biểu cho các tầng lớp xã hội cơ bản của nông thôn Việt Nam trước Cách mạng, đồng thời là những con người có cá tính độc đáo và sức sống mãnh liệt. Tâm lí nhân vật được miêu tả sắc sảo, tinh tế, đi sâu vào nội tâm để lột tả những diễn biến phức tạp nảy sinh trong cuộc sống.

-Xây dựng thành công nhân vật Chí Phèo – người nông dân bị xã hội xa lánh, ruồng bỏ, tác giả muốn thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc, lòng yêu thương, kính trọng những người cùng khổ. Chí Phèo còn là tiếng kêu cứu tha thiết của những người bất hạnh. Xin hãy che chở, tạo điều kiện giúp đỡ những người lầm đường lạc lối, đưa họ trở về với cộng đồng.