Phân tích hình ảnh ông Đồ trong bài thơ Ông Đồ của Vũ Đình Liên

Dạy

Hình ảnh ông đồ được miêu tả trong thời thanh xuân gắn liền với mực và giấy đỏ, nhưng ở hai hoàn cảnh khác nhau.

– Hình ảnh ông đồ thời vàng son:

Mỗi năm hoa đào nở

Đó là đồ chơi cũ của mình

Giấy trình bày mực đỏ

Đường phố đông quạ

+ Ông Đồ thuộc tầng lớp trí thức Hán học trong xã hội xưa, ông làm thầy giáo (dạy chữ Nho). Ông được cả xã hội tôn vinh và là nhân vật trung tâm trung tâm của đời sống văn hóa dân tộc khi Hán học, chữ Nho thịnh hành. Theo phong tục, mỗi khi Tết đến, người ta lại tìm đến ông Đồ để mua những câu đối hay những câu đối về trang trí nhà cửa và cầu mong những điều tốt lành.

+ Nhân lúc hoa đào nở, chàng lại “tiễn” chàng bằng mực, giấy đỏ. Nhịp thơ sôi nổi, hào hứng gợi tả dáng vẻ của ông đồ mỗi độ Tết đến, xuân về. Hình ảnh ông Đồ trở nên quen thuộc và gần gũi với mọi người cũng như phong tục văn hóa xin chữ lâu đời của người dân Việt Nam.

Có bao nhiêu người thuê nhà đã viết

Tấm tắc khen người dùng

hoa vẽ tay bằng nét

Như phượng múa, rồng bay

+ Cái tài của ông Đồ được thể hiện: vẽ hoa bằng tay – như phượng múa, rồng bay. Tài năng của ông được mọi người khen ngợi: bao người – nguyên tắc khen tài.

+ Như vậy, anh là người được mọi người kính trọng, nể trọng, là tâm điểm chú ý của mọi người qua đường.

-Hình ảnh ông đồ trong thời gian tàn phai:

Nhưng mỗi năm, mỗi lần vắng mặt

Người thuê nhà viết cái này ở đâu?

Cánh hoa giấy đỏ buồn

Mực trong nghiên cứu

+ Năm nào cũng vắng – Người tá điền nay làm thơ, giọng thơ lắng xuống, điệp từ mỗi chữ gợi khoảng cách xa dần, thưa dần – hình ảnh cố nhân dần khuất bóng mọi người, người đi yêu anh cũng ngày càng ít đi. Việc nhân cách hóa giấy đỏ buồn, mực buồn miêu tả hình ảnh giấy mực cũng thấm đẫm nỗi buồn, sự u ám của gia chủ. Người cũ vẫn ngồi đó, phố vẫn đông nhưng không ai biết đến sự hiện diện của anh, cuộc sống đã khác, em đã quên anh. Hình ảnh anh lạc lõng, cô đơn. Nỗi buồn, nỗi sầu của ông như bao trùm lên cảnh vật xung quanh, thấm đẫm cả không gian đất trời. Giọng thơ trầm lắng, buồn man mác.

+ Như vậy là ông lão đã không còn được tôn trọng, vị trí của ông đã khác.

-Sự tương phản giữa hai hình ảnh vàng son và tàn lụi cho thấy sự suy tàn của một nền học thuật, của một nền văn hóa giao tiếp.

Anh ngồi đó đồ

Người qua đường không ai hoặc

Lá rơi trên trang giấy

Ngoài trời đang mưa và bụi bặm

+ Nền khoa bảng xưa rất coi trọng chữ Hán, người dân có tục đi xin hên đầu năm. Hoa đào – mực tàu – giấy đỏ và hình ảnh ông đồ gợi lên không khí văn hóa, không khí cái đẹp. Ngoài ra, còn có một bức tranh người qua đường viết, đọc, khen ngợi ông cụ. Thế nhưng truyền thống văn hóa tốt đẹp ấy đang dần mai một bởi cứ mỗi năm, mỗi năm, tá điền không còn tìm đến. Vì vậy, vẫn là không khí văn hóa của những nét đẹp (hoa đào – mực tàu – giấy đỏ – ông lão) nhưng tất cả đã mang một sắc thái khác: giấy buồn, mực buồn, ông già ngồi bên đường không một bóng người. Hay, cảnh vật xung quanh cũng gợi sự mục nát, buồn bã với hình ảnh lá vàng, mưa bụi.

Năm nay đào lại nở

Không nhìn thấy đồ chơi cũ của mình

Người già sống lâu

Hồn ở đâu bây giờ?

+ Ở khổ thơ cuối, hoa đào vẫn nở nhưng hình ảnh ông đồ đã khuất gợi lên một nỗi buồn, niềm thương cảm sâu sắc cho những con người đã trở nên già nua trước năm tháng và bị thời gian chối bỏ. Đó là sự biến mất không chỉ của một con người (ông già) mà của cả một thế hệ (những người yêu và tôn thờ cái đẹp) trong xã hội đương thời.

-Khắc họa hình ảnh ông đồ, câu thơ toát lên niềm thương cảm sâu sắc đối với một lớp người đang hấp hối và nỗi nhớ của nhà thơ về cảnh cũ năm xưa. Mở Mở đầu bài thơ là hình ảnh ông lão, cuối bài thơ chẳng thấy ông lão đâu. Cấu trúc “tương đầu tương ứng” và câu thơ thất ngôn tứ tuyệt “cảnh xưa người ở” đã thể hiện thành công nỗi niềm đau xót khôn nguôi của nhà thơ khi vắng bóng cố nhân. Đó là sự đồng cảm chân thành với số phận, tình cảm của những ông đồ già đang lụi tàn khi thời thế đổi thay. Đồng thời, nhà thơ bộc lộ tâm trạng, nỗi nhớ nhung tiếc nuối cảnh cũ nơi người xưa đã vắng bóng. Tâm trạng này thể hiện tinh thần nhân văn, tinh thần dân tộc cao đẹp (tiếc rằng phong tục văn hóa truyền thống đã phai nhạt).