Phân tích hai câu đầu bài thơ Ngắm trăng

Dạy

Có nhiều câu chuyện kể rằng Bác Hồ rất yêu thiên nhiên. Nghỉ ngơi trên đường đi công tác, Bác cũng chọn nơi có phong cảnh đẹp. Đi tìm địa điểm dựng nhà sàn ở Việt Bắc hay chăm sóc cây cối ở Phủ Chủ tịch, Bác Hồ đều thể hiện tình yêu của mình trước vẻ đẹp của đất trời. Vầng trăng, thứ ánh sáng trong trẻo, huyền ảo đã từng làm say mê biết bao văn nghệ sĩ các thời, được Bác Hồ đặc biệt yêu quý, coi như người bạn đồng hành của tâm hồn, là nguồn cảm hứng của thơ ca. Lác đác trong nhiều bài thơ, Bác Hồ ca ngợi trăng. Có những bài thơ về trăng Bác viết trong tù, có những bài Bác làm Chủ tịch nước, thân phận thay đổi nhưng tình cảm của Bác vẫn thế.

Bài Ngắm trăng viết trong nhà tù của Tưởng Giới Thạch ở Quảng Tây giới thiệu một tư thế ngắm trăng độc đáo, thể hiện lối sống ung dung, chủ động ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn. Bài thơ kết tinh cao độ phong cách sống của Hồ Chí Minh. Ở đây, cuộc vượt ngục đã hoàn thành một cách thần kỳ, cuộc đấu tranh trở nên hài hòa và thư thái.

Trong tù không có rượu, không có hoa là chuyện bình thường, là chuyện đương nhiên. Nhưng thấy cảnh đẹp mà mê, không phải là chuyện bình thường, dễ thấy. Sao phải bối rối? Khi trăng đẹp, hãy ngắm trăng. Thường người ta chỉ ngắm trăng khi lòng thanh thản, nhàn nhã, kinh tế dư dả, có rượu, có hoa. Lúc đó Bác ở trong tù, dư dả nhàn nhã ngắm trăng? Chúng ta sống trong thế giới tự do nhưng ít khi để ý đến trăng tròn, trăng khuyết trên đầu. Trong truyện ngắn Trăng sáng của Nam Cao, người vợ nông dân của nhà văn-thầy Điền đã mắng chồng khi anh gọi chị ra khoe trăng sáng: Trăng sáng tắt đèn bớt hai xu dầu. không có gì để gọi!

Đêm ấy trong tù, Bác không có phương tiện vật chất nào để thưởng trăng. Nhưng chẳng lẽ để vẻ đẹp ấy trôi qua một cách vô ích? Thế là Bác bối rối. Dịch cái yếu (làm sao bây giờ) thành cái khó cũng ngắn gọn súc tích nhưng chưa thể hiện hết sự bối rối của một tâm hồn nghệ sĩ bất chợt gặp cảnh đẹp của thiên nhiên. Câu thơ mở đầu trần trụi như hành trang, miêu tả cuộc sống của người tù. Câu thơ thứ hai diễn tả tâm hồn nhà thơ với cảm hứng dạt dào, tinh tế và giàu chất thơ. Ý thơ đối lập với thực ở câu trên tạo nên chất thơ hóm hỉnh của Hồ Chí Minh. Bác yêu vầng trăng trên đầu nhưng cũng không quên cụ bị cùm sắt dưới chân. Mơ màng nhưng không huyền ảo. Hãy thực tế, nhưng đừng cắt đứt đôi cánh của trí tưởng tượng của bạn. Chính đôi cánh đó đã giúp Bác bay ra khỏi song sắt mà không hề hay biết.