Dạy

1. Nhiều nhà phê bình văn học đã phong cho Tố Hữu danh hiệu: “Nhà thơ của lý tưởng cộng sản”. Thật vậy, hầu như bài thơ nào của thơ Tố Hữu cũng đều ca ngợi lí tưởng của giai cấp vô sản. Người coi đó là lẽ sống của nhân dân, của dân tộc và tất nhiên là lẽ sống của chính mình. Vì vậy, đối với Tố Hữu, được gặp lí tưởng cộng sản là một hạnh phúc lớn, niềm vui lớn nhất. Nhìn chung, thơ Tố Hữu, từ tập này đến tập khác (Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng, Ra trận, Máu và hoa, Một tiếng đàn, Ta và ta) đều ca ngợi lí tưởng ấy và bộc lộ niềm vui. niềm vui đó. Tất nhiên, trong mỗi tập thơ, phản ánh mỗi giai đoạn cách mạng và mỗi chặng đường trưởng thành khác nhau của nhân cách Tố Hữu, lý tưởng ấy, niềm vui ấy được thể hiện với những sắc thái riêng.

Từ ấy có trong tập thơ đầu tay của Tố Hữu, và ngay ở đầu bài thơ (đoạn Máu lửa). Vậy biểu hiện của lí tưởng và niềm vui đó có gì khác nhau?

Từ đó có nghĩa là từ giây phút ấy, giây phút đầu tiên chàng sinh viên trẻ Nguyễn Kim Thành bắt gặp lý tưởng cộng sản. Một thời khắc vô cùng thiêng liêng quyết định cả một cuộc đời, một số phận, một sự nghiệp, một hồn thơ.

Là một thanh niên tràn đầy nhiệt huyết, háo hức “đi tìm lý do để yêu đời” mà tìm không ra (“Lang thang mãi – Muốn trốn, hỡi ôi, bước không rời” – Lỡ đồng), bỗng một hôm gặp người cộng sản. lý tưởng:

Từ đó trở đi trong nắng hè của tôi

Mặt trời chân lý chiếu soi tim.

Nếu chú ý quan sát thế giới nghệ thuật của những nhà thơ có phong cách cố định, ta sẽ thấy dường như mỗi hồn thơ thích hợp với một ánh sáng riêng. Thơ cổ điển thường thiên về ánh trăng. Hoài Thanh nói, thơ Hồ Chí Minh đầy trăng. Trước Cách mạng tháng Tám, tâm hồn Huy Cận rất nhạy cảm với ánh nắng nhạt nhòa của buổi hoàng hôn. Xuân Diệu vừa là nhà thơ của mùa xuân và bình minh, vừa là nhà thơ của những đêm trăng lạnh. Thơ Hàn Mặc Tử cũng tràn ngập ánh trăng, nhưng là thứ ánh trăng vừa thanh khiết, vừa man mác, vừa có gì đó rùng rợn, ma mị v.v… Dường như hiếm có nhà thơ nào thích hợp với cái nắng gay gắt của mùa . Mùa hè. Nhưng ngay cả Tố Hữu cũng vậy. Tinh thần lạc quan cách mạng khiến ông có tình cảm đặc biệt với mặt trời. Nhưng phải là ánh nắng trong veo, tươi mát của những buổi sáng mùa xuân, hay ánh nắng dịu dàng của những buổi chiều mùa thu. Thi sĩ của tình cảm ngọt ngào, thi sĩ xứ Huế – “Đây xứ mộng mơ đầy thơ” (Dũng Dung) – tất nhiên chỉ hợp với nắng đó:

-Cành táo đầu hè rung rinh trái ngọt

Mặt trời chiếu sáng những giọt sương.

(Bài Ca Mùa Xuân 61)

– Ngoài kia nắng đổ cành cam

Hẳn là trong đó có nắng xanh của ngọn dừa.

(Bài ca mùa xuân)

Thì nắng hè rực rỡ trong That Word phải được coi là một trường hợp đặc biệt hiếm gặp. Nhận xét về trường hợp này, Hoài Thanh liên tưởng đến tâm trạng của một cô gái nào đó trong ca dao xưa đắm chìm trong một mối tình:

-Gặp em như thấy mặt trời,

Chói mắt khó thấy, nói lời khó nói.

Chân lý quá cao cả, lý tưởng quá chói sáng, chói lọi đến nỗi một chàng trai chưa đầy mười tám tuổi cảm thấy choáng váng.

Thực ra không chỉ ở đoạn thơ này mà cả khổ thơ đầu đều diễn tả tâm trạng của tác giả bằng những từ ngữ có sức biểu cảm mạnh mẽ: “nắng hè”, “sáng soi tim”, “rực rỡ”. hương”, “tiếng chim vo ve”. Ánh sáng và niềm vui tràn ngập lòng tôi, biến thành tiếng reo vui, thành bài hát sôi nổi, say mê, phấn khởi:

-Tâm hồn tôi là một vườn hoa

Rất thơm và đầy tiếng chim hót.

Theo dõi suốt sáng tác của Tố Hữu, ta không biết bao lần bắt gặp hình ảnh ông dừng lại hình ảnh nắng xuân, vườn xuân để bày tỏ niềm vui khôn xiết và ngợi ca lý tưởng cách mạng. Nhưng dùng cái nắng gắt, “mùa hè chỉ có một lần. Từ ấy. Giải thích niềm vui đặc biệt này của Tố Hữu không gì khác hơn là mượn lời tâm sự của chính nhà thơ trong bài thơ Một nhành xuân, ông đã viết ” Mừng Đảng kính yêu tròn 50 tuổi “:

Năm thứ 20 của thế kỷ 20

Tôi đã được sinh ra. Nhưng chưa phải là con người

Nước bị mất. Cha là một nô lệ.

Ôi ngày xưa… Mưa xứ Huế

Mưa sao buồn quá quê tôi ơi!

Ngẩng đầu không thấy mặt trời

Đất đầy nước mắt…

Có lẽ là vậy… Tôi đã trôi dạt như một con thuyền lắc lư

Trên dòng sông mù sương

Tôi khô héo như cây sậy ven đường

Đâu dám ước làm hoa thơm

Tôi đã chết, im lặng, như một con chim không bao giờ hát

Một bài hát ru cho cuộc sống

Nếu xuân đến muộn em ơi!

2. Từ ấy là một bài thơ gọn, khá, chỉ gồm ba khổ thơ. Quan trọng nhất là cái đầu. Nó có thể được coi là gốc. Hai khổ thơ tiếp theo là cành và ngọn, mọc ra từ cái gốc lý tưởng ấy, cái rễ “mặt trời chân lý” ấy.

Đối với Tố Hữu, chân lý Mác-Lênin không chỉ được tiếp nhận bằng lý trí mà còn bằng tình cảm, bằng trái tim: “Mặt trời chân lý soi qua trái tim”.

Điều này rất có ý nghĩa với chiến sĩ Tố Hữu và nhà thơ Tố Hữu. Chỉ với những cảm xúc mãnh liệt mới có những hành động chiến đấu hy sinh; Chỉ khi có cảm xúc nồng nàn thì mới có thơ Từ đó – duy tâm mới biến thành “một vườn hoa – Thơm lắm rộn ràng tiếng chim”, tức là thành hình ảnh, thành nhịp điệu, thành thơ.

Thực ra, lý tưởng cộng sản đã chứa đựng trong nội dung của nó một nguồn tình cảm lớn lao. Đó là chủ nghĩa nhân đạo của giai cấp vô sản hướng về quần chúng nghèo khổ, về những con người cần cù lao động. Thế là giác ngộ lí tưởng cộng sản, nhà thơ bỗng thấy mình lớn lên gấp trăm, triệu lần. Cái tôi cá nhân nhỏ bé, yếu ớt “như cây sậy bên vệ đường”, trở thành cái tôi giai cấp, cái tôi con người, mang sức mạnh của một “sự sống” lớn (“Bên nhau cho bền đời”). “).

Không phải ngẫu nhiên mà tác giả sử dụng hàng loạt từ láy và đẩy chúng lên từ hàng trăm đến hàng nghìn: “trăm nơi”, “vạn nhà”, “vạn đời”, “nghìn đầu trẻ em”,… mà nhà thơ chỉ muốn nói hàng trăm, hàng nghìn. Trăm, vạn ở đây không có nghĩa là con số cụ thể trăm, vạn mà muốn nói nhiều, rất nhiều, là tất cả “mọi người”, là rất nhiều “những linh hồn đau khổ”, là toàn thể nhân loại lao động, giai cấp vô sản toàn thế giới đoàn kết lại (Tuyên ngôn Cộng sản).

Cũng không phải ngẫu nhiên mà tác giả sử dụng hàng loạt từ chỉ quan hệ huyết thống: “là con”, “là anh”, “là tôi”. Vì giác ngộ được tình cảm giai cấp nên nhà thơ muốn buộc cái tôi của mình với con người cần cù nhất bằng tình cảm gần gũi nhất, như tình cảm của những đứa con trong cùng một gia đình.

Và giọng thơ, từ câu đầu đến câu cuối càng rạo rực, say mê. Và nhịp thơ thiết tha, dồn dập, các phép láy được sử dụng với tần suất ngày càng nhiều:

Tôi ràng buộc mình với mọi người

Để tình yêu phủ kín trăm nơi

Để lại hồn tôi với biết bao hồn lầm than

Gần nhau hơn, những khối sức sống mạnh mẽ hơn.

Tôi là con của hàng ngàn gia đình

Em là em ngàn phôi

Anh là anh của hàng ngàn đứa trẻ

Không cơm, không bơ…

Cái chết ấy quả thực là tiếng lòng đầy nhiệt huyết, háo hức của một người thanh niên khi lần đầu tiên chạm trán với lý tưởng cộng sản.