Nhằm hỗ trợ học sinh nắm vững kiến ​​thức về phần tác phẩm văn học ôn thi vào lớp 10 , HOCMAI xin gửi đến các em bài Phân tích Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng. Hãy cùng HOCMAI tìm hiểu về tình cha con đáng quý và thấu hiểu nỗi đau do chiến tranh gây ra ngay trong bài viết dưới đây nhé!

I. Thông tin về tác giả – tác phẩm

1. Tác giả: Nguyễn Quang Sáng

– Tên thật: Nguyễn Quang Sáng (bút danh: Nguyễn Sáng)

– Sinh năm 1932, mất năm 2014

– Quê quán: huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang

– Nguyễn Quang Sáng là nhà văn trưởng thành qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ

– Nguyễn Quang Sáng bắt đầu sự nghiệp viết văn từ năm 1952 và thử sức với nhiều thể loại khác nhau như truyện vừa, truyện ngắn, ký, tiểu thuyết, v.v.

Tiểu sử và sự nghiệp của nhà văn Nguyễn Quang Sáng:

Năm 1946, Nguyễn Quang Sáng tình nguyện nhập ngũ và làm nhiệm vụ sĩ quan liên lạc của đơn vị. Năm 1948, ông được cử đi học thêm văn hóa tại Trường trung học kháng chiến Nguyễn Văn Tố. Năm 1950, ông về công tác tại Phòng Chính trị Bộ Tư lệnh Phân khu Tây Nam, giữ chức cán bộ nghiên cứu tôn giáo.

Năm 1955, ông theo đơn vị tập kết ra Bắc, chuyển ngành với quân hàm Trung úy, về làm cán bộ Văn phòng Đài Tiếng nói Việt Nam. Từ năm 1958, ông công tác tại Hội Nhà văn Việt Nam, chịu trách nhiệm biên tập báo Văn nghệ. Năm 1966, ông tham gia chiến trường miền Nam, là cán bộ sáng tác của Hội Văn nghệ Giải phóng. Năm 1972, ông trở lại Hà Nội và tiếp tục công tác ở Hội Nhà văn.

Sau khi đất nước thống nhất, ông trở lại Thành phố Hồ Chí Minh giữ chức Tổng Thư ký Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh suốt 3 khóa.

Năm 2000, Nguyễn Quang Sáng đoạt Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật

Ngoài ra, ông còn được biết đến với vai trò là tác giả, biên kịch của hai tác phẩm nổi tiếng là truyện ngắn Chiếc lược ngà và bộ phim Cánh đồng hoang.

Sáng tác của Nguyễn Quang Sáng đa dạng với nhiều thể loại khác nhau. Một số tập truyện ngắn tiêu biểu của ông gồm: Con chim vàng; Người quê hương; Con trai đi xa; Chiếc lược ngà,… Ở thể loại tiểu thuyết, ông có các tác phẩm như: Đất lửa, Mùa chướng, Dòng sông tuổi thơ.

Ngoài ra, ông còn có nhiều tác phẩm văn xuôi và kịch bản phim nổi tiếng.

Phong cách sáng tác của Nguyễn Quang Sáng:

Giọng văn trong tác phẩm của Nguyễn Quang Sáng thường hùng hồn, du dương như tính cách đặc trưng của người con Nam Bộ. Anh thường dùng những cái tên đời thường để gán cho các nhân vật trong tác phẩm của mình, giúp tạo sự gần gũi, bình dị.

Các tác phẩm của ông thường gắn liền với những con người và cảnh vật xung quanh cuộc đời ông. Bi kịch kết hợp với tình huống truyện gay cấn, giàu chất thơ, cùng với những nhân vật anh hùng đã tạo nên nét riêng trong tác phẩm của Nguyễn Quang Sáng.

2. Chiếc lược ngà

Một. Hoàn cảnh sáng tác Chiếc lược ngà

– “Chiếc lược ngà” được in trong tập truyện ngắn cùng tên, viết năm 1966 tại chiến trường Nam Bộ. Đây là thời kỳ cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra vô cùng ác liệt.

b. Ý nghĩa nhan đề Chiếc lược ngà

“Chiếc lược ngà” là hình ảnh trung tâm của tác phẩm, góp phần tô đậm thêm câu chuyện cảm động về tình cha con trong thời chiến tranh.

Hình ảnh “Chiếc lược ngà” mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm:

– Đối với bé Thu, chiếc lược ngà là món quà đầu tiên và cũng là kỷ vật cuối cùng của người cha, mang theo ước mơ, tình yêu thương của người cha dành cho con gái.

– Đối với ông Sáu, chiếc lược ngà là món quà tự tay ông làm cho con gái, là vật quý giá và thiêng liêng. Vì trong đó có hình ảnh của người con gái nên nó giúp anh gửi gắm nỗi nhớ và tình yêu thương đến cô con gái nhỏ của mình.

– Đối với chú Ba, chiếc lược ngà là vật trao đổi thiêng liêng giữa hai người đồng đội nơi chiến trường

▶ Nhan đề không chỉ thể hiện tình cha con khăng khít giữa ông Sáu và bé Thu mà còn thể hiện sự đồng cảm, thấu hiểu của tác giả trước những đau thương, mất mát do chiến tranh gây ra cho biết bao gia đình Việt Nam. . Những mất mát ấy không chỉ về khoảng cách mà cả về tình cảm là minh chứng rõ nét cho sức tàn phá của cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ở miền Nam.

c. Bố cục lược

– Phần 1: Từ đầu đến “..con không muốn lấy lại”: Bé Thu không nhận ra ông Sáu là cha mình trong lần ông Sáu về thăm nhà.

– Phần 2: Từ đoạn tiếp theo đến “…vừa nói vừa từ từ trượt xuống”: Bé Thu nhận ra cha trong ngày cuối cùng ông Sáu ở nhà và sự chia tay giữa hai cha con

– Phần 3: còn lại: Chiếc lược ngà và sự hi sinh của ông Sáu nơi chiến trường

II. Tổng Hợp Của Ngày Lược

Ông Sáu Thanh đánh giặc từ khi con gái ông còn rất nhỏ. Suốt những năm tháng gian lao, vất vả nơi chiến trường, ông Sáu chưa bao giờ nguôi ngoai nỗi nhớ con gái, dù chỉ được nhìn thấy con qua tấm ảnh nhỏ. Tám năm xa cách, cuối cùng ông Sáu cũng có dịp về thăm nhà.

Trong ba ngày nghỉ phép, điều ông Sáu mong muốn nhất là được gặp bé Thu, con gái ông. Tuy nhiên, khi về đến nhà, do xa nhà quá lâu cộng với vết sẹo dài trên mặt do chiến tranh để lại nên bé Thu không nhận ông Sáu là cha. Ông Sáu càng cố lại gần, vuốt ve con thì con gái ông càng đẩy ông ra xa, thậm chí coi ông như người xa lạ.

Sau khi nghe bà nội nói, Thu đã nhận người đàn ông có vết sẹo dài đó chính là bố của mình. Trớ trêu thay, khi bé Thu nhận ra cha thì ông Sáu lại phải tạm biệt gia đình để lên chiến khu. Trước khi từ biệt bố, Thu mong muốn lần sau về thăm nhà, bố sẽ mua cho mình một chiếc lược.

Trở về căn cứ, trong nỗi nhớ thương con da diết, ông Sáu dồn hết tình yêu thương làm chiếc lược ngà từ vỏ đạn cho con gái. Lúc anh Sáu hy sinh trên chiến trường, anh gửi lại cho đồng đội là anh Ba xin chiếc lược cho con gái vì có thể anh không về được như đã hứa.

III. Phân tích lược ngày

1. Phân tích đặc điểm tình huống truyện Chiếc lược ngà

Hai tình huống truyện bất ngờ, tự nhiên nhưng rất hợp lý:

– Hai cha con ông Sáu đoàn tụ sau 8 năm xa cách nhưng trớ trêu thay, cô con gái Thu của ông lại không nhận ra ông Sáu là cha. Khi bé Thu nhận ra ông Sáu chính là cha của mình thì cũng là lúc ông Sáu trở lại chiến khu.

▶ Tình huống giúp bộc lộ tình cha con bền chặt giữa ông Sáu và bé Thu

– Ở căn cứ, ông Sáu dồn hết tình yêu và nỗi nhớ để làm cho con gái chiếc lược ngà. Nhưng chưa kịp trao con trong ngày trở về thì ông đã hy sinh trong một trận càn. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, ông nhờ đồng đội gửi chiếc lược ngà cho con gái.

▶ Tình huống giúp bộc lộ tình cảm, nỗi nhớ và sự day dứt của ông Sáu dành cho con gái

Nhận xét về ý nghĩa của tình huống truyện:

– Tình huống gay cấn, chứa đựng nhiều yếu tố bất ngờ khiến người đọc hồi hộp dõi theo từng diễn biến câu chuyện. Từ đó, làm nổi bật tình cha con sâu nặng, thiêng liêng.

– Việc đặt các nhân vật vào những tình huống khó khăn, thử thách đã tạo đòn bẩy để mối quan hệ cha con được đẩy lên cao trào. Qua đó, khẳng định tình cha con là thiêng liêng, bất diệt mà chiến tranh hay súng đạn cũng không thể chia cắt.

▶ Tình huống truyện giúp nhà văn thể hiện rõ tình thương con sâu nặng của anh Sáu và tính cách đặc biệt của bé Thu.

2. Phân tích nhân vật bé Thu trong Chiếc lược ngà

Một. Khi bé Thu không nhận ông Sáu là cha

– Bé Thu là người rất yêu bố. Dù chỉ nhìn thấy bố qua tấm ảnh cưới nhưng cô luôn hy vọng một ngày nào đó sẽ được gặp bố, được vỗ về và che chở trong vòng tay của ông.

Tưởng rằng cuộc gặp lại sau tám năm xa cách giữa hai cha con sẽ vỡ òa trong niềm hạnh phúc, Thu đã có một thái độ rất lạ lùng:

– Trước sự xúc động, hấp tấp và vội vàng của ông Sáu, bé Thu bất ngờ rồi hoảng hốt: cô bé “trợn mắt” nhìn ông Sáu, mặt mày tái mét, vừa chạy vừa la hét kêu cứu.

Trong ba ngày ông Sáu ở nhà, ông đã dành cho Thu rất nhiều sự quan tâm, chăm sóc như để bù đắp cho Thu những ngày ông xa nhà. Nhưng thái độ của Thu không hề thay đổi, cô tỏ ra lạnh lùng, xa cách, thậm chí là ương ngạnh, bướng bỉnh.

– Bé gái không chịu nhận ông Sáu là bố: Bé Thu không nghe lời ông Sáu, không chịu gọi ông Sáu là “bố”, dù vậy, bé vẫn không nói gì. Ngay cả khi cần sự giúp đỡ, bà cũng chấp nhận tự mình vùng vẫy thay vì cầu cứu ông Sáu.

Cô bé từ chối mọi hành động yêu thương, chăm sóc của ông Sáu khiến câu chuyện lên đến cao trào: Trong bữa ăn, khi ông Sáu gắp miếng trứng cá ngon nhất cho bé Thu thì nó lạnh lùng ném ra khỏi bát, làm cơm rơi vãi làm ông Sáu bực

– Khi bị ông Sáu mắng, Thu ương ngạnh không xin lỗi mà bỏ ngay về nhà bà ngoại. Hơn nữa, khi xuống thuyền, nàng còn cố ý vung vẩy sợi dây tạo tiếng động lớn để báo cho mọi người biết sự tức giận của mình.

Lý do bé Thu không nhận ông Sáu là ba:

– Nguyên nhân gián tiếp: Bé Thu sinh ra khi đất nước còn chiến tranh nên suốt 8 năm kể từ khi chào đời, bé chỉ biết mặt bố qua tấm ảnh chụp chung với mẹ, chưa một lần được gặp hay nghe giọng nói của bố.

– Nguyên nhân trực tiếp: vết sẹo trên mặt và quãng thời gian sống gian khổ nơi chiến trường khiến gương mặt và ngoại hình của ông Sáu có phần khác so với ảnh cũ. Bé Thu rất yêu bố nên luôn muốn bảo vệ hình ảnh của bố. Trong suy nghĩ của cô, không ai được phép giả làm cha ngoài người đàn ông trong ảnh

▶ Tính bướng bỉnh, bướng bỉnh và thái độ khác thường của Thu không đáng trách. Mặt khác, hành động của cô ấy là một phản ứng tâm lý tự nhiên. Sinh ra trong thời kỳ đất nước có chiến tranh, Thu còn quá nhỏ để hiểu được những gì cha cô đã trải qua trên chiến trường khắc nghiệt đó. Thêm vào đó, người lớn chưa chuẩn bị tâm lý để bé tiếp nhận những điều bất thường này nên bé Thu đã có những phản ứng thái quá với ông Sáu.

▶ Thông qua thái độ và hành động khác thường của cô gái, tác giả đã tái hiện lại tình huống khó xử trong chiến tranh; đồng thời khắc họa nhân vật Thư – một cô gái bướng bỉnh, cá tính lạ lùng.

b. Khi bé Thu nhận ra cha mình là ông Sáu

Sau khi được bà ngoại giải thích, bé Thu mới hiểu ông Sáu chính là cha của mình và cảm thấy có lỗi vì đã hiểu lầm ông. Nhưng ngày chị nhận ra cũng là ngày anh Sáu phải lên đường trở lại đơn vị. Thái độ của bé Thu với ông Sáu lúc bấy giờ bỗng thay đổi hẳn trước sự ngỡ ngàng của mọi người:

– Không còn bướng bỉnh, ương ngạnh hay cố chấp mà thay vào đó, cô mang vẻ mặt đượm buồn và “suy tư lắm”.

– Đôi mắt mênh mang của cô gái bỗng rưng rưng khi bắt gặp ánh mắt trìu mến và bùi ngùi của cha mình trong lễ tiễn biệt.

– Cảm giác tội lỗi và xấu hổ khiến cô không nói nên lời. Chỉ đến khi ông Sáu từ biệt, cô bé mới thốt lên tiếng gọi đau lòng: “Ba… a… a… ba”. Tiếng kêu đau đớn ấy dường như đã bị kìm nén suốt tám năm trời, mang theo tình thương, tình thương, nỗi nhớ và những cảm giác khó tả. hối tiếc.

– Cô bé lao đến ôm chặt lấy ông Sáu và hôn lên vết sẹo dài trên má ông – khiến cô không chịu nhận cha.

– Trong sự day dứt, cô gái muốn giữ bố lại: “Bố ơi! Đừng để tôi đi nữa! Ba ở nhà với con”. Câu nói như nói lên tình cảm tha thiết mà bé Thu dành cho bố.

– Trong bữa tiệc chia tay, cô bé chỉ ước được cha mua cho chiếc lược ngà: điều ước của cô thể hiện rằng cô muốn có kỷ vật của cha để cô luôn được gặp cha, luôn được cha che chở, che chở.

▶ Sau khi biết ông Sáu chính là cha của mình, trong giây phút chia tay tưởng như mọi khoảng cách đã được xóa nhòa, bé Thu đã bộc lộ hết những tình cảm dồn nén của mình dành cho cha. Tiếc thay, đó lại là lần cuối cùng tâm lý, tình cảm của bé Thu, tác giả đã làm nổi bật tình yêu thương của cô đối với cha. Qua đó, ta thấy được hình ảnh nhân vật bé Thu có vẻ ngang tàng, can trường nhưng thực chất cô lại là người sống giàu tình cảm, có nỗi niềm riêng.

Nắm trọn kiến ​​thức ôn thi các môn vào 10 và 9+ với bộ sách

3. Phân tích nhân vật ông Sáu trong Chiếc lược ngà

Một. Trong khi thăm gia đình

Được đơn vị cho phép 3 ngày nghỉ sau tám năm gian khổ nơi chiến trường, lòng ông Sáu bỗng trào dâng cảm xúc mãnh liệt:

– Trong lòng vừa háo hức vừa lo lắng, ông Sáu xúc động đến nỗi vết sẹo trên má đỏ ửng lên và giật giật, giọng còn run run.

– Anh ta nông nổi và nóng nảy, như thể không thể đợi thêm một giây phút nào để gặp lại gia đình mình. Ông “thèm” được gặp gia đình đến nỗi không đợi xuồng cập bến, ông Sáu đã nhảy lên bờ, đẩy xuồng ra… vội sải những sải chân dài về phía ngôi nhà nhỏ của mình.

– Trong nỗi nhớ nhà, nhớ con, ông Sáu đã hét lên hai tiếng thiêng liêng: “Thu ơi! Em” như để thỏa nỗi khao khát được gọi tên đã tám năm qua

– Dù nhớ con như vậy nhưng điều ông Sáu nhận lại chính là thái độ thờ ơ, lảng tránh của bé Thu. Trước thái độ khác thường của con gái, ông Sáu rơi vào trạng thái đau đớn và xấu hổ, khuôn mặt tối sầm đến đáng thương, hai tay buông thõng như gãy.

▶ Sử dụng các từ gợi tả “ngừng lại”, “mặt ông tối sầm lại” và “hai tay buông thõng như đứt lìa”, tác giả đã miêu tả sinh động hình ảnh người cha bị chính con ruột của mình chối bỏ, thấu hiểu nỗi đau lớn lao mà ông Sáu phải ra đi trong khoảnh khắc đó

Trong ba ngày nghỉ phép ở nhà, ông Sáu đã tìm mọi cách để thay đổi cuộc đời Thu. Anh kiên nhẫn trò chuyện, vỗ về để chờ đợi tình yêu trở về từ con trai:

– Anh bù đắp cho con bằng cách không đi đâu xa, luôn gần gũi và dành tình cảm yêu thương cho con

– Dù Thu không chịu nhận bố nhưng anh không trách cô mà chỉ nhẹ nhàng lắc đầu mỉm cười trước sự bướng bỉnh của cô.

– Khi bị phản đối kịch liệt trong bữa ăn, anh đã không kìm được cảm xúc, không giữ được bình tĩnh và đánh con. Sự tức giận này xuất phát từ nỗi đau của ông, từ nỗi đau của một người cha bị chính con gái mình ruồng bỏ

Giờ phút chia tay, tình cha con sâu nặng được diễn tả thật xúc động qua các chi tiết:

– Anh không dám lại gần cô vì sợ tình cảm quyến luyến sẽ níu kéo anh lại. Vì thế, anh chỉ biết đứng nhìn Thu bằng ánh mắt dịu dàng xen lẫn buồn bã, cố kìm nén mong muốn được ôm em vào lòng.

– Khi bé Thu gọi anh bằng “bố”, anh đã không kìm được xúc động bật khóc, hôn nhẹ lên tóc cô bé. Anh không muốn con gái nhìn thấy những giọt nước mắt yếu đuối của mình – những giọt nước mắt hạnh phúc của một người cha vô cùng yêu thương con mình.

– Theo yêu cầu của Thu, chàng hứa sẽ trở về tặng nàng chiếc lược ngà

▶ Qua diễn biến tâm trạng của ông Sáu từ khi về nhà mới thấy được một người cha thương con là như thế nào. Tình cha ấy đã vượt qua sự tàn khốc của chiến tranh, vượt qua mọi khó khăn, trở ngại vẫn nguyên vẹn và tràn đầy hơi ấm.

b. Khi tôi trở lại chiến trường

– Ông Sáu luôn ân hận và đau đáu trong lòng vì trong thời gian ở nhà ông đã lỡ phạt con trai.

Từ niềm tiếc thương và thương con, ông Sáu đã dồn hết tình yêu thương làm chiếc lược ngà để mong ngày được trao cho con:

– Khi lấy được ngà voi, anh “mừng như trẻ con được quà”.

– Bao nhiêu tình cảm và nỗi nhớ anh dồn hết vào việc làm nên chiếc lược. Chiến trường ác liệt nhưng mỗi khi rảnh rỗi, ông lại ngồi tỉ mỉ cưa từng chiếc răng lược cho đến khi hoàn thành. Anh giữ chiếc lược bên mình như một đứa trẻ. Những đêm nhớ con Sáu, tôi lấy lược ra soi

– Anh tỉ mỉ khắc từng chữ lên chiếc lược: “Thương nhớ tặng Thu con anh”.

▶ Ông Sáu dành tất cả tình yêu của mình để làm nên những chiếc lược ngà như tình yêu mà ông muốn dành tặng cho những đứa con của mình. Dù chiếc lược ấy chưa từng chải trên mái tóc Thu nhưng nó đã phần nào gỡ được những mớ bòng bong trong lòng anh, làm giảm đi sự day dứt ân hận trong lòng. Có thể nói, chiếc lược ngà trong truyện là biểu tượng của tình cha con – một tình cảm thiêng liêng và sâu nặng.

Đứng trước cái chết cũng không thể lấy đi tình thương con của ông Sáu:

– Trong một trận càn của địch, anh Sáu không may bị thương. Chấn thương khiến anh kiệt sức và lấy đi tia hy vọng sống cuối cùng của anh. Tuy nhiên, trước khi ra đi, anh vẫn dốc hết sức lực, trao cho đồng đội chiếc lược ngà với lời nhắn nhủ mang về cho con gái giúp anh. Trong giây phút ấy, anh không chỉ trao chiếc lược mà còn gửi gắm tất cả tình yêu thương, nỗi nhớ qua ánh mắt trong vòng tay đồng đội. Ánh mắt ông thể hiện sự ân hận vô hạn khi không thực hiện được lời hứa với con

– Chiếc lược được đích thân ông Ba trao cho bé Thu đã chứng minh, bé Thu có thể mất cha, ông Sáu có thể hy sinh nơi chiến trường nhưng tình cha con không bao giờ chết. Không những thế, nó còn trở thành điểm tựa, nâng đỡ bé Thu trên hành trình trưởng thành.

▶ Ông Sáu trở thành một biểu tượng cao đẹp cho hình ảnh người cha trong thời kỳ đất nước chìm trong bom đạn chiến tranh. Ở ông Sáu ta thấy vẻ đẹp của tình yêu; sự chăm sóc, bao dung và che chở của người cha dành cho con mình. Từ đó góp phần khẳng định sự bất diệt của tình cha con, tình phụ tử

IV. Sơ đồ tư duy Chiếc lược ngà

Nhằm giúp các em có cái nhìn tổng quan về tác phẩm trong quá trình ôn tập, các em có thể tham khảo sơ đồ tư duy Chiếc lược ngà dưới đây:

V. Tổng kết phân tích tác phẩm Chiếc lược ngày xưa

1. Về nội dung

Qua tác phẩm “Chiếc lược ngà”, nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã thể hiện một cách xúc động tình cảm sâu nặng, thủy chung giữa cha con ông Sáu. Đó là tình cảm thiêng liêng cao đẹp, trong sáng nổi bật lên trên hoàn cảnh khó khăn, éo le do chiến tranh gây ra.

Không chỉ đề cao tình cha con thiêng liêng, tác phẩm còn gợi cho người đọc sự đồng cảm sâu sắc trước những đau thương, mất mát mà chiến tranh đã mang lại cho biết bao gia đình Việt Nam. Có thể nói, nội dung toàn diện của tác phẩm mang ý nghĩa lên án, tố cáo tội ác chiến tranh xâm lược.

2. Về nghệ thuật

Tình huống truyện được xây dựng tự nhiên, hợp lí, có sự thắt nút, tạo cao trào và cách giải quyết hợp lí.

– Nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật qua lời miêu tả được vận dụng triệt để

– Cách kể chuyện mộc mạc, tự nhiên nhưng vẫn giàu cảm xúc.

– Hệ thống hình ảnh đơn giản, giàu sức gợi, lôi cuốn, hấp dẫn

Đây là phác thảo Phân tích tác phẩm Chiếc lược ngà của tác giả Nguyễn Quang Sáng với tình cha con sâu nặng giữa hai nhân vật ông Sáu và bé Thu. Ngoài ra các em cũng có thể tham khảo thêm các bài phân tích khác trong tài liệu Soạn 9 cho các kỳ thi quan trọng. Hi vọng những kiến ​​thức trên sẽ giúp các bạn có một khoảng thời gian ôn tập hiệu quả!

Tìm hiểu thêm:

Phân tích tác phẩm Lặng lẽ Sapa